استانداردهاي راهنما با شماره هاي 9000 و 9004 شامل دستورالعمل هايي براي ارشاد مديران مي باشند. استانداردهاي ايزو 9001 زماني استفاده مي شود كه سازمان همزمان در طراحي، توليد، نصب و راه اندازي، نوآوري و خدمات فعاليت دارد. استانداردهاي ايزو 9002 جايي استفاده مي شود كه فعاليت هاي طراحي مورد نظر نيست و سازمان با استفاده از طراحي مورد نظر نيست و سازمان با استفاده از طرح هاي آماري، براي بهبود كيفيت فرآورده ها يا خدمات اقدام مي نمايد و نيازي به طراحي ندارد.

استاندارد ايزو 9003 زماني به كار مي رود كه كيفيت فرآورده ها از طريق بازرسي نهايي تضمين مي شود و ممكن است سيستم توليد و مديريت كيفيت، استاندارد نباشد. استانداردهاي سري ايزو 14000، مربوط به سلامت محيط زيست و سلامت مردم تحت عنوان Environmental management and control نيز توسط ايزو تدوين دو به اجرا گذاشته شده اند.

استانداردهاي منطقه اي كه توسط يك سازمان منطقه اي، جهت استفاده كشورهاي منطقه تدوين مي شود، استانداردهاي ملي كه مختص هر كشوري مي باشد و استانداردهاي سطح كارخانه اي كه در هر شركت، براي همان شركت تدوين مي شود، از ديگر سطوح استاندارد مي باشند.

سطوح استانداردهاي مؤسسه هاي بين المللي در مورد مواد غذايي توسط مؤسسه هاي بين المللي مانند FAO و WHO تدوين مي شوند. از جمله استانداردهاي كركس با نام Codex Alimentarious Commission ( CAC ) هستند كه توسط كميته مشترك FAO و WHO تدوين مي شوند و شامل استاندارد ويژگي ها، آين كار و يا به عبارت بهتر، آيين بهداشتي شرايط كار و دستور العملهاي مربوط به آنها هستند. گروه ديگري از استانداردهاي سطح مؤسسه هاي بين المللي، استانداردهاي HACCP مي باشند.

سيستم HACCP مخفف Hazard Analysis Critical Control Point به معناي تجزيه و تحليل خطر در نقاط كنترل بحراني مي باشد. لين سيستم در واقع ابزاري را به منظور شناسايي مخاطرات در محل وقوع يا بروز آنها از زمان كاشت، داشت و برداشت مواد اوليه تا محصول نهايي در اختيار مجريان سامانه قرار مي دهد و حاصل اجراي آن محصولي سالم، بدون خطر و ايمن مي باشد و مصرف كننده مي تواند بدون كمترين نگراني آنرا مصرف نمايد.

در سال 1971، اصول مطرح در اين سيستم توسط شركت پيلسبوري Pilsbury در يك كنفرانس ايمني مواد غذائي ارائه گرديد. در سال 1974 در واحدهاي توليد كننده كنسروهاي غير اسيدي مورد استفاده قرار گرفت تا اينكه در سال 1988 اولين نظام نامه HACCP به وسيله كميته بين المللي تعيين ويژگي هاي ميكروبيولوژي مواد غذايي ICMSF تهيه و به تفضيل در ارتباط با اين سيستم بحث و بررسي گرديد.

در دنياي امروز روش هاي قديمي كنترل بهداشتي كه صرفاً متكي بر آزمايش محصول نهايي مي باشد، منسوخ گرديده است، زيرا عوامل ناخواسته بي شماري وجود دارند كه مي توانند پروسه فرآيند محصولات غذاي را تحت شعاع خود قرار دهند. از نقاط قوت سيستم HACCP يا به عبارت ديگر مدريت تضمين سلامت و ايمني غذا مي توان به شناسايي، ارزيابي و تجزيه و تحليل كليه مخاطرات آنها اشاره نود. اين سيستم با استفاده از ابزارهاي عملي و جديدترين يافته هاي علمي و بهداشتي، پس از تعريف مراحل گوناگون توليد يك ماده غذايي، كليه مخاطرات مربوط به هر محله را شناسايي و راهكارهاي لازم جهت حذف يا كاهش سطوح خطرات در حدود قابل قبول را ارائه مي دهد. برخي از مزاياي حاصل از كاربرد سيستم HACCP عبارتند از:

1 ـ طبقه بندي مطرف كنندگان محصولات غذايي به گروههاي مختلف.

2 ـ كنترل و نظارت بهداشت بر خريد مواد اوليه و فراهم نودن امكان توليد محصولي سالم.

3 ـ برقراري ارتباط با مشتريان و بررسي شكايت ها و درخواست هاي آنان.

4 ـ آموزش كليه كاركنان در همه سطوح سازماني و به وجود آوردن نوعي تعهد و احساس مسئوليت در قبال فعاليت هاي درون سازمان.

5 ـ بالا بردن سطح سلامت و بهداشت جامعه و كاهش هزينه هاي خدمات درماني.

6 ـ فراهم آوردن بستر مناسب جهت صادرات محصولات غذايي و امكان رقابت با ساير كشورها، از طريق توليد محصولاتي منطبق بر موازين بهداشتي يين المللي.

استانداردهای مواد غذایی

·        برنج

1 - برنج مورد مصرف بخصوص در رستورانها و ادارات بهتر است برنج درجه یک و سفید دانه بلند یا متوسط به شرح زیر باشد :

برنج دانه بلند ، طول آن حداقل 8/6 میلی متر و نسبت طول به قطر آن حداقل سه باشد.

برنج دانه متوسط ، طول آن حداقل 6 میلی متر و نسبت طول به قطر آن حداقل ½ باشد.

2 - دانه برنج باید سالم ، تمیز ، با عطر طبیعی و مطبوع بوده و بدون بوی خارجی و یا بوی فساد باشد.

3 - برنج باید عاری از فضولات جوندگان باشد.

4 - برنج باید عاری از وجود آفت زنده آشکار باشد.

5 - رطوبت برنج باید حداکثر 5/13 درصد باشد.

6 - میزان دانه های شکسته و خرد حداکثر بهتر است از 5 درصد تجاوز نکند.

7 - میزان دانه های گچی حداکثر بهتر است از 4 درصد تجاوز نکند.

8 - برنج نباید ناخالصی داشته باشد.

9 - تعداد دانه های شلتوک از یک درصد بهتر است تجاوز نکند.

10 - تعداد دانه های رنگی (با رگه های قرمز) حداکثر 2/0 باشد.

11 - برنج باید در کیسه های مجاز ، مناسب و نو ، از جنس کیسه هایی با الیاف نخی یا مصنوعی بسته بندی شود. وزن کیسه ها بهتر است از 50 کیلوگرم تجاوز نکند.

12 - نام و نوع برنج ، درجه برنج ، نام و آدرس تولید کننده ، وزن خالص ، سال تولید محصول و انقضای مصرف ، نحوه و شرایط نگهداری بر روی بسته های برنج باید درج شده باشد.

از این پس هر شماره یه یکی از محصولات و مواد غذایی و معرفی استانداردهای مورد نظر در آن زمینه پرداخته خواهد شد.

این استانداردها گرچه در معاونت بهداشت نهاجا تدوین شده اما می تواند مورد استفاده همه مراکز عرضه مواد غذایی و رستورانها و غیره قرار گیرد.

·        گوشت تازه گوسفند

1 - تعریف : این گوشت از دام پرواری و گوشتی سالم با میزان فربهی مناسب بعد از حذف کامل دنبه و پس از طی مراحل اصولی کشتارگاهی بدست می آید.

2 - دام باید قبل از کشتار به مدت 24 ساعت در شرایط مناسب استراحت کرده و مورد بازدید دکتر دامپزشک قرار گیرد. منظور از بازرسی دام زنده ، اطمینان از سلامتی دام ، میزان فربهی ، وزن ، جنس و تعیین سن آن می باشد.

3 - ذبح بطریقه اسلامی و با رعایت اصول بهداشتی و نظارت دامپزشک یا بازرس مواد غذایی صورت می گیرد و خون گیری باید بطور کامل انجام پذیرد.

4 - گوشت گوسفند مورد قبول ، شیشک یا میش (12 تا 24 ماهه) می باشد.

5 - نسبت بین گوشت شیشک و میش معادل دو سوم شیشک و حداکثر یک میش است که این نسبت وزنی بوده و بر حسب تعداد لاشه نباید محاسبه شود. ضمناً در تحویل روزانه باید این نسبت رعایت گردد.

6 - حداقل وزن لاشه 12 کیلو و حداکثر 25 کیلو در نظر گرفته شود. (بدون احتساب کله و پاچه و امعاء و پوست و آلایش و دنبه)

7 - لاشه بازرسی شده باید توسط بازرس مواد غذایی به مهر ویژه ممهور گردد.

8 - حمل و نقل گوشت تازه باید بوسیله کامیونهای سردخانه و حرارت کمتر از 4+ درجه سانتیگراد آویزان به قلاب با رعایت فاصله و اصول بهداشتی صورت گیرد.

9 - لاشه گوسفند باید عاری از بیماریهای میکروبی و انگلی و لاغری مفرط (کاشکسی) باشد.

ویژگیهای میکروبی گوشت گوسفند :

شمارش کلی میکروبی :     710

سالمونلا :    منفی در 25 گرم

استاندارد صنايع غذائيHACCP

HACCP استاندارد سيستم مديريت كيفيت در صنايع غذايي مي‌باشد كه با ارزيابي بروز خطا و تعيين نقاط بحراني و ايجاد سيستم كنترلي در فرآيند توليد مواد غذايي از تهيه مواد اوليه تا مصرف توسط مشتري از افت سطح كيفيت محصول به نحو برنامه‌ريزي شده جلوگيري مي‌نمايد، تا تضمين نمايد كه مصرف محصول هيچگونه خطري براي مصرف كننده بهمراه ندارد.

- امروزه با توجه به رشد روز افزون جمعيت مسائل مربوط به مواد غذائي در راس كليه امور قرار گرفته و علاوه بر استانداردهاي ايزو كه امروزه به طور وسيعي در مراكز توليدي مورد توجه قرار گرفته‌اند. اصولي بنام (Hazard Analysis Critical Control Point ) يا تجزيه و تحليل خطر و كنترل نقطه‌هاي بحراني مطرح مي‌باشد. بر اساس تخمين سازمانهاي معتبر جهاني مثل WHO/FAO ، حدود 4/1 مواد غذائي توليدي بر اساس انواع فسادها بويژه فساد ميكروبي بصورت ضايعات به هدر ميرود كه صرف‌نظر از مسائل مربوط به سوء تغذيه، زيانهاي اقتصادي بسياري را به كشورها تحميل ميكند. (در برنامه‌هاي به فضا فرستادن انسان در ابتدا HACCP بعنوان آغازي در سيستم كنترل سلامت ميكربي مطرح شد كه بتواند سلامت مواد غذائي فضانوردان را تضمين كند. شركت پيلسبوري كه با ناسا و آزمايشگاههاي نظامي آمريكا در ناتيك كار ميكرد سيستم اوليه HACCP را تهيه نمود اساس اين سيستم مهندسي FMEA مي‌باشد).

هدف از سيستم FMEA ( فرآيند نوع خط و تجزيه و تحليل اثرات آن) تهيه و توليد موادغذائي سالم مي‌باشد. اجراي اين سيستم علاوه بر اينكه مشتري را از سلامتي غذائي خريداري شده مطمئن مي‌سازد، باعث ميشود تا مراكز توليدي نيز از سيستم قابل اعتماد جهت دريافت مواداوليه، مراحل فرآيند و نحوه توزيع برخوردار گردند و مصرف‌كننده اطمينان يابد مصرف محصول هيچگونه خطري در بر ندارد.

مورد استفاده:

شركت‌هايي كه توليد‌كننده مواد غذائي هستند بصورت بيطرفانه مورد ارزيابي قرار گرفته و شايستگي‌هاي آنان و همچنين انطباق عملكرد پيشگيرانه در ايمني موادغذائي و اطمينان از برآورده‌شدن نيازمنديها و قوانين و مقررات موجود در حين اجراي امور مورد توجه قرار مي‌گيرد.

استاندارد و کیفیت

کلمه کیفیت ترجمه انگلیسی (Quality) به معنای چگونگی است یعنی، صفت حالت یا وضعیت یک شی. ابتدا که این کلمه در زبان های اروپایی به کار رفت دارای بار مثبت بود یعنی کیفیت به عنوان یک کلمه مفهوم ارزشی به کار می رفت و لذا در فارسی هم غالبا به جای آن کلمه مرغوبیت را به کار می بردند اما به تدریج این دیدگاه تغییر کرد و امروزه کوالیتی نه بار مثبت دارد و نه بار منفی بلکه از نظر ارزشی خنثی است. همانطور که مثلا در فیزیک کلمه دما خنثی است نه گرما را می رساند و نه سرما را بلکه میزان گرما و سرما را به طور کلی نشان می دهد و طبعا ممکن است احساس یکی با احساس دیگری کمی متفاوت باشد، کیفیت، دارای تعریف علمی است و در استاندارد بین المللی 8402 بدین صورت تعریف شده است:

تمامی ویژگی های یک شی (یا مقوله) که در توانایی آن برای برآورده کردن نیازهای تصریح شده یا تلویحی موثر است.

به عبارت دیگر کیفیت یعنی تمام خصوصیات ذاتی یک شی. بدیهی است که در مورد اشیا طبیعی مثل مواد غذایی (سبزیجات، میوه جات و گوشت) یا مواد کشاورزی که در صنعت به کار می رود( مثل پنبه، سویا، لاستیک طبیعی یا کائوچو) و مواد معدنی (سنگ آهن و سایر سنگ های معدنی) خصوصیات آنها در طبیعت به تدریج فراهم شده است. درصد خلوص یک سنگ معدن و موادی که با آن مخلوط است، بلندی و کوتاهی الیاف پنبه و امثال آنها در طبیعت به صورت ساخته شده وجود نداشته است. اگر چه امروزه با استفاده از علم یا مهندسی ژنتیک انواع جدیدی از محصولات غذایی و کشاورزی تولید می شود ولی هنوز عمدتا دست طبیعت تنها عامل یا مهم ترین عاملی است که در آنها موثر است. اما در محصولات صنعتی بشر است که کیفیت را می سازد. اگر مثلا بدنه اتومبیل از ورق آهن نازکی ساخته شده باشد مقاومت آن در برابر حوادث(تصادفات، زنگ زدگی، و ...) کم می شود پس این سازنده اتومبیل است که کیفیت را در محصول می سازد.
ساخت کیفیت از طراحی شروع می شود. اگر محصولی خوب طراحی شده باشد باب بازار می شود و رضایت مشتریان جلب می گردد و اگر طراحی آن درست نباشد نارضایتی مشتریان را در پی خواهد داشت و بالمان تولید کننده بازار خود را از دست می دهد و چه بسا که ورشکست شود. در مرحله بعد مواد اولیه و قطعات حرف اساسی را می زند. اگر کارخانه اتومبیل سازی قطعاتی را که از قطعه سازان می خرد کنترل نکند ممکن است آن قطعات با کیفیت نازلی تهیه شده باشد و باعث مشکلات برای مصرف کننده شود. مواد اولیه که برای ساختن یک ماده غذایی (مثل بیسکویت، آدامس، کمپوت و کنسرو) به کار می رود و یا برای ساختن یک کالای صنعتی (مثل ظروف چینی و پلاستیکی و فلزی) مورد استفاده واقع می شود، در کیفیت محصول نهایی اثر بسیار دارد که اگر مطابق با شرایط لازم نباشد عدم رضایت مشتری و از دست دادن بازار و شکایت و دعاوی حقوقی وده ها مشکل دیگر را در پی خواهد داشت. پس تولید کننده باید کیفیتی را در محصول خود بسازد که با توجه به پولی که مشتری می دهد رضایت او را جلب کند.

چنانچه گفته شد، کیفیت کالا باید مطابق با شرایط لازم باشد تا مصرف کننده یا مشتری راضی شود. این شرایط چیست؟ در اغلب موارد می توان حدس هایی از کیفیت محصول زد و آن در مواردی است که مصرف کننده به آسانی می تواند خود قضاوت کند. اما در مورد کالای صنعتی پیشرفته چگونه مصرف کننده از کیفیت کالا اطمینان حاصل می کند؟

مثلا اجاق مایکروویو یا تلویزیون یا رایانه یا یخچال یا فریزر چه کیفیتی باید داشته باشد تا رضایت شما را جلب کند؟ بدیهی است که اکثر مردم نمی توانند پاسخ این سوال را به آسانی بدهند. زیرا که تخصص و اطلاع کافی از آن ندارند. در اینجا استاندارد است که به کمک مصرف کننده می آید و شرایط لازم را برای این کالاها تعیین و معرفی می کند. سازنده در صورتی که این شرایط را برآورده ساخته باشد می توان از موسسه استاندارد آنها را بر روی کالای خود بزند که معنای آن این است که این کالا با استاندارد ایران یا کشور مورد نظر، منطبق است و مصرف کننده اطمینان خاطر پیدا می کند و مطمئن است که در برابر پولی که می دهد جنس با ارزشی دریافت می کند.

اکنون سوال این است که شرایط مندرج در استانداردها بیشتر به چه نوع کیفیت هایی ناظر است؟

در درجه اول عملکرد محصول مهم است. شما باطری را برای ماشین خود، برای تامین برق می خرید اگر باطری که خریده اید این وظیفه را به خوبی انجام ندهد عملکردش بد است یعنی کیفیت عملکردی پایینی دارد. اگر یخچال یا فریزر بخرید چه انتظاری از آن دارید؟

آنها باید مواد غذایی را در دمای مطلوبی نگهداری و در مدت معینی یخ تولید کنند. اگر در این کار اشکالی وجود داشته باشد کیفیت این محصولات رضایت بخش نیست و نیاز مشتری را برآورده نمی سازد. البته شرایط جنبی و فرعی بسیاری مانند رنگ، و اینکه مواد داخلی بکار رفته بو ندهد تا در مواد غذایی اثر بگذارد، دارای حجم کافی باشد، حمل و نقل و استفاده از آنها آسان باشد و غیره در نظر شما دخالت دارد.

بعد از عملکرد، ایمنی توجه شما را جلب می کند. اگر یخچال یا ماشین لباس شویی خوب عایق بندی یا طراحی نشده باشد ممکن است منجر به برق گرفتگی و یا سوختن دستگاه شده در این صورت باز هم مشتری ناراضی خواهد بود.

رعایت بهداشت در مواد غذایی، دارویی و آرایشی بسیار مهم است و اگر رعایت نشده باشد ممکن است باعث بیماری یا حتی مرگ شود و هم چنین رعایت مسایل زیست محیطی حایز اهمیت است تا هر چه ممکن است کمتر آلودگی ایجاد شود و سپس کاهش انواع، تعویض پذیری و همسازی(که مثلا سر پیچ به لامپ و لامپ به سر پیچ بخورد) و امثال آنها اهمیت پیدا می کند.

کیفیت یعنی کلیه خصوصیات یک محصول که در برآورده کردن نیازهای شما موثر است اعم از تاثیر مثبت یا منفی و استاندارد حداقل شرایط لازم را برای رضایت مشتری در نظر می گیرد. یعنی سعی می کند کیفیتی در محصول به وجود آورد که مصرف کننده و مشتری راضی باشند و تولید کننده هم در ساخت آن دچار مشکل فنی و مالی و غیره نشود.

در خاتمه باید یادآوری شود که استاندارد راحت به دست نمی آید بلکه در نتیجه تحقیق و کنکاش و مطالعه و مشاوره اهل فن به وجود آمده و عصاره کوشش ها و مجاهدات دانشمندان و فناوران و صنعتگران در تمام نقاط جهان می باشد.

ایمنی مواد غذایی

برای حفظ سلامتی، غذایی که می خوریم، باید سالم ومغذی باشد. ما نمی توانیم تمام خطرات موجود را از بن ببریم ولی می توانیم آن ها را بهحداقل برسانیم . ایمنی مواد غذایی، بیشتر از جهت آلودگی به باکتری ها و باقی ماندهمواد شیمیایی مانند سموم دفع آفات نباتی، آنتی بیوتیک ها و هورمون ها موردتوجه است. در کشورهای بیوتکنولوژی نیز اهمیت زیادی پیدا کرده است.

تغییر در میزانو توزیع جمعیت، تنوع فرآورده های غذایی و تغییر شیوه زندگی در سال‌های اخیر منجر بهایجاد تغییراتی دررژیم غذایی، نحوه انتخاب مواد غذایی و روش‌های آماده سازی غذا شده است. ما از غذاهایآماده مصرف، بیش تر از گذشته استفاده می کنیم و ترجیح می دهیم از روش های سریع ترآماده سازی غذا بهره‌مند شویم. مصرف کننده آگاه می تواند به وجود تحولات همه جانبهاز تمام امکانات موجود استفاده کند، بدون آنکه سلامت خود را به مخاطره اندازد .
دولت، نقش عمده ای در تضمین کیفیت و حفظ ایمنی مواد غذایی دارد . این امر باوضع قوانین و مقررات ، تدوین استانداردها، تهیه راهنماها و دستورالعمل ها و هم چنینکنترل کیفیت فرآورده های غذایی امکان پذیر است. تولید کنندگان، توزیع کنندگان،فروشندگان مواد غذایی و مسئولان رستوران ها و غذاخوری ها با رعایت مقررات می توانندوضعیت موجود را بهبود بخشند، ولی به طور کلی، کنترل نهایی و حمایت از مصرف کننده بادولت است. از طرف دیگر، درصد بالایی از مسمومیت های غذایی در خانه رخ می دهد و ناشیاز عدم رعایت نکات و دستورات ایمنی است. بنابراین برنامه ریزی برای آموزش همگانینقش مهمی را در به حداقل رساندن بیماری های حاد و مزمن ناشی از مصرف غذاهای ناسالمایفا می کند. جامعه علمی و دانشگاهی می تواند در این امر مهم موثر واقعشود.
برای تضمین ایمنی مواد غذایی باید شبکه ای متشکل از جامعه علمی ، دولت،صنعت و مصرف کنندگان ایجاد شود و فقط با برقراری ارتباط نزدیک و قوی بین اعضای اینشبکه می توانیم بر خطرات ناشی از مواد غذایی پیروز شویم و شاهد حسن اجرایاستانداردهای ایمنی مواد غذایی باشیم.
این مقاله حاوی نکاتی است که با رعایت آنها هنگام انتخاب ، خرید جابه‌جا کردن، آماده سازی و پختن مواد غذایی تا حد زیادی ازمسمومست غذایی جلوگیری می شود.
مسئله ای برای همه
غذا خوردن باید لذت بخشباشد بنابراین برای جلوگیری از بروز مسمومیت های غذایی که به وسیله باکتری های مضرایجاد می شود باید مواد غذایی به طور صحیح، نگه‌داری و محافظت شوند. به علاوه بهمنظور حفظ ایمنی مواد غذایی باید قوانینی را برای نظارت بر فعالیت کارخانه های موادغذایی، فروشگاه‌ها و رستوران ها وضع شود و مواد زیر موردتوجه قرار گیرد :
ـ سرد نگه داشتن اجباری بسیاری از مواد غذایی ( مانند گوشت،ماهی و لبنیات ) برای کاهش سرعت تکثیر باکتری‌ها .
ـ اعمال فشار بر کارخانه های موادغذایی، فروشگاه‌ها و رستوران‌هایی که مواد غذایی را به اندازه کافی، خنک یا پاکیزهنگه‌داری نمی کنند.
ـ ذکر تاریخ مصرف برای مواد غذایی فاسد شدنی .
پس از خریدمواد غذایی باید مراقب باشید تا مسمومیت غذایی رخ ندهد. از هنگام انتخاب مواد غذاییدر فروشگاه تا نگه داری و پخت آن ها کارهای زیادی باید انجام شود.
خرید موادغذایی
ـ تاریخ مصرف را کنترل کنید. تاریخ مصرف در روی بسته مواد غذایی فاسدشدنی ذکر می شود و مدت زمانی را که ماده غذایی ، قابل خوردن است، مشخص می کند .
ـ شما نمی توانید از ظاهر یا بوی غذا از سالم بودن آن مطمئن شوید.
ـ اگرماده غذایی قبل از انقضای تاریخ مصرف، خورده و یا منجمد نشود( در صورتی که قابلانجماد باشد) آن را دور بریزید .
ـ برچسب روی بسته بندی بعضی از مواد غذاییدستوراتی است که اگر به آن ها عمل نشود، مواد غذایی را نمی توان حتی تا زمان تاریخمصرف هم به خوبی محافظت کرد. فروش مواد غذایی پس از انقضای تاریخ مصرف غیر قانونیاست.
ـ در مورد تخم مرغ باید عبارت « بهتر است تا قبل از تاریخ … مصرف شود» رویبسته بندی آن ذکر شود.
ـ در خرید از فروشگاه‌هایی که در آن‌ها بهداشت به طورکامل رعایت نمی شود، بیش تر دقت کنید.
ـ در مورد غذاهایی که در یخچال یا فریزرنگه داری می شوند، باید دقت کرد که بیش از حد انباشته نشوند تا سرمای کافی به تمامبسته ها برسد

منبع

http://starters.blogfa.com/