خواجه شمس الدين محمد فرزند بهاءالدين در شيراز و در همان شهر بدرود حيات گفته است. خواجه شمس الدين محمد متخلص به حافظ از معروفترين شعرا و غزل سرايان ايران است. پدر وي در زمان اتابكان از اصفهان به شيراز رفت و حافظ در حدود سال 726 هجري قمري در شهر شيراز به دنيا آمد. حافظ در كودكي از داشتن پدر محروم شد و بي سرپرست ماند. دوران كودكي و جواني حافظ با سختي و تنگدستي و با وجود فقر و تهيدستي به تحصيل علم و و كسب معارف، اشتياق زيادي داشته است. حافظ از شاگردان قوام الدين عبدا... بود و با كمك حافظه قوي خود قرآن را از حفظ داشت و بسيار نيكو تفسير مي نمود. به همين سبب وي تخلص حافظ گرفت. علاوه بر اين در حكمت- لغت- ادبيات فارسي و عربي استاد بود. در عصر حافظ انقلابات و خونريزي هاي شديدي در شيراز روي داد كه هر يك از اين وقايع تاثيري عميق در روحيه شاعر نمود سرودن اشعاري شد. مشهورترين معاصران او شاه نعمت ا... ولي، عماد فقيه كرماني، اوحدي مراغه اي بودند و همچنين او معاصر شاه ابواسحاق از آل اينجو و امير مبارزالدين «محتسب» و شاه شجاع از آل مظفر بوده است. در سال 742 هـ .ق شاه شيخ جمال الدين ابواسحاق اينجو، با لياقت و قابليتي كه داشت پيرحسين و ملك اشرف چوپاني را از شيراز بيرون كرد و خود حكومت فارس را در دست گرفت. او اهل عدل و داد بود و به عمران شيراز كوشيد و چون خود از ذوق ادبي بهره مند بود بنابراين حافظ را نيز گرامي شمرد و او را عزيز داشت و او از اولين امرايي است كه جلب نظر شاعر شيرازي شد و به تكرار، ممدوح او واقع شد.
غزلهاي حافظ كه در اوج عظمت و شكوه شعر فارسي است از نظر لطافت و سادگي و شيريني نيز در آسمان هفتم از شعر قرار دارد. همچنين غزلهايش عاشقانه، سياسي و عرفاني است و بي شك از عارفاني است كه به حقيقت محض عشق مي ورزد و از زهد دروغين و ظاهر فريبنده به سختي بيزار است. اشعارش سرشار از اصطلاح ها و كنايه ها و اشاره هاي عرفاني است و در هر مصراع از آن، دنيائي فلسفه و حكمت نهفته است. به جرات مي توان گفت كه هيچ يك از كتابهاي ادبي زبان فارسي به اندازه ديوان حافظ مورد توجه و اهميت قرار نگرفته و بي شك در هر خانه ايراني يك جلد ديوان حافظ موجود مي باشد و مردم همواره به آن تفأل زده و رازگويي مي كنند. از اختصاص هاي كلام حافظ آن است كه او معني هاي دقيق عرفاني و حكمي و حاصل تخيل هاي لطيف و تفكرهاي دقيق خود را در روشن ترين و صحيح ترين كلام كرده است. نكته ديگر در بيان اختصاص هاي شعر حافظ توجه خاص اوست به ايراد صنعت هاي مختلف لفظي و معنوي در بيت هاي خود به نحوي كه كتر بيت از شعرهاي او را مي توان خالي از نقش و نگار صنايع يافت. ديوان خواجه حافظ شامل مثنوي- قصيده- غزل- قطعه- ترجيع بند- رباعي و ساقي نامه است كه بعد از وفات وي به همت دوستش محمد گلندام جمع آوري شد. حافظ در سال 791 يا 792 هجري قمري در شيراز وفات يافت و وي را در حومه شيراز كه به حافظيه معروف است، دفن نموده اند.
امشب ز غمت ميان خون خواهم خفت
وز بستـر عـافـيت بـرون خواهـم خفـت
بــاور نكـني خـيـال خــود را بفـرسـت
تا در نگرد كه بي تو چون خواهم خفت
+ نوشته شده توسط نارگل در شنبه شانزدهم بهمن ۱۳۸۹ و ساعت
|